02. School of Education and humanities

Permanent URI for this community

https://repository.sdu.edu.kz/handle/123456789/18

Browse

Now showing 1 - 20 of 666

Open Access
Shakespearean Literature
(Almaty, Эверо - 2000, 2000) Kaplan Murat
Abstract. "Exploring Shakespearean Literature: From Sonnets to Tragedies" is a captivating journey into the world of the Bard of Avon, William Shakespeare. This abstract provides an overview of the course, which delves into the rich tapestry of Shakespearean works, encompassing his iconic sonnets, comedies, tragedies, and historical plays. The course begins by introducing students to the life and times of William Shakespeare, setting the historical and cultural context in which he wrote. It then embarks on a comprehensive examination of his sonnets, renowned for their lyrical beauty and exploration of themes like love, time, beauty, and mortality. Students will analyze and appreciate the intricate language and metaphors used in these timeless poetic expressions. Moving on to Shakespeare's plays, the course delves into the comedic works such as "A Midsummer Night's Dream" and "Twelfth Night." Students explore the elements of mistaken identities, love triangles, and humor that are characteristic of Shakespeare's comedies. They also delve into the thematic depth that often lurks beneath the surface.
Open Access
Human relationships in D.H Lawrence's novels
(Almaty, Suleyman demirel university - 2000, 2000) Kaplan Murat
D.H. Lawrence, the renowned English author, is celebrated for his profound exploration of human relationships in his novels. This abstract offers a glimpse into the captivating examination of human connections within Lawrence's literary works.Lawrence's novels, such as "Sons and Lovers," "Women in Love," and "Lady Chatterley's Lover," portray a vivid tapestry of human relationships, encompassing the complexities of love, desire, and intimacy. Through his keen insight and compelling character development, Lawrence masterfully dissects the dynamics of family, friendships, and romantic liaisons.In his exploration of familial bonds, Lawrence delves into the intricate interplay between parents and children, revealing the impacts of upbringing and individual aspirations on these relationships. His portrayal of sibling interactions and their rivalries adds another layer of depth to the narrative.The author's depiction of romantic relationships is equally compelling, as he grapples with the desires and conflicts that often define human connections. Lawrence's characters struggle with societal norms, personal passions, and the quest for authenticity, giving rise to passionate and sometimes tumultuous love affairs. These relationships are often a mirror to the societal norms and class distinctions of the times in which Lawrence wrote.
Open Access
Лексикалык дублеттер және тілдік норма
(Suleyman Demirel University, 2009) Х.А.Ордабекоеа
Оқу құралы сөз теориясында маңызды орын алатын сөз варианттары, оның ішінде, лексикалық дублеттер мәселесіне арналады. Лексикалық дублеттердің түзілу жолдары, синоним сөздер мен лексикалық дублеттердің арақатынасы, лексикалық дублеттердің семантикалық құрылымы мен синтагмалық қатынастағы тіркесімдік қабілеті және сөз варианттарының морфологиялық, синтаксистік түрлерінің қалыптасу жолдары сөз болады. Бұл пән филология факультеті бакалавр бөлімінің кәсіби пәндерді таңдау компонентінің негізінде ұсынылатын элективті курстардың қатарында оқытылады. Оқу құралы жоғары оқу орындары филология факультеттерінің студенттеріне, магистранттары мен ізденушілеріне, оқытушыларына арналады.
Open Access
XX ғасырдағы Қазақстан тарихы
(Suleyman Demirel University, 2009) Н.У.Шаяхметов; М.Ә.Құсайынова
Оқу құралы XX ғасырдағы Қазақстан тарихына арналған. Бұл кезең үш дәуірдің тоғысында: Ресей империясы тұсында, кеңестік жүйеде және тәуелсіздік жағдайында өрбіген тарихи оқиғаларды қамтиды. Бұл оқу құралы Отан тарихы бойынша білім берудің қазіргі талаптарына сәйкес жасалған. Оқу құралы мектеп оқушыларына, студенттерге арналған. Сонымен бірге мұғалімдер мен Отан тарихына қызығушылық танытанын көпшілік оқырман қауым үшін де пайдалы.
Open Access
Әңгіме жанрын талдау амалдары
(Suleyman Demirel University, 2010) Сыдықова Ж.Ж.
"Әңгіме жанрын талдау амалдары" атты оқу құралында көркем прозаның құрылымын, сюжеттік желілерін, образдарын ұтымды амалдар, әдіс-тәсілдер көмегімен салыстыра талдау үлгілері ұсынылған. Бұл оқу құралы әдебиеттанушыларға, оқытушыларға, студенттерге арналған.
Open Access
Оценочность в диахронии: от слова к тексту
(Алматы, Тарих тағылымы - 2010, 2010) Мирзоева Л.Ю
Аннотация. Данная работа представляет собой глубокий анализ эволюции и изменения выразительных средств оценки в языке на протяжении времени. Курс исследует, как лингвистические выражения оценки, такие как эмоциональные оттенки, стилистические особенности и семантические нюансы, развивались и менялись в языковой диахронии. Отслеживается путь от отдельных слов и фраз к их роли в создании текстов и дискурсов. Студенты будут обучаться различным методам анализа языковой оценочности в разных исторических периодах, начиная с древних текстов и заканчивая современными коммуникативными практиками. Они будут изучать смену языковых средств, используемых для выражения эмоций, оценок, и отношения к явлениям и событиям в языке.Курс также подчеркивает значение социокультурного контекста и исторических событий в формировании лингвистической оценочности. Студенты будут изучать, как изменения в обществе и культурных нормах могут отразиться на способах, которыми язык выражает оценку и отношение. В конечном итоге, участники курса приобретут глубокое понимание того, как оценка и выразительность языка эволюционировали на протяжении времени и как это связано с общественными и культурными изменениями. Они также научатся анализировать и интерпретировать тексты и дискурсы с точки зрения оценочных выразительных средств.
Open Access
Қазіргі қазақ тілінің лексикологиясы: практикалық және лабораториялық жұмыстар
(Suleyman Demirel University, 2010) Ордабекова Хафиза Арысбайқызы
Оқу-әдістемелік құрал білім берудің кредиттік технологиясы бойынша модульдік жүйеге негізделіп жазылды. Ұсынылып отырған оқу-әдістемелік құрал қазіргі қазақ тілінің лексикалық, фразеологиялық жүйесі бойынша соңғы кездегі ғылыми жаңалықтарға сүйене отырып жазылған лекциялар жинағынан тұрады және алынған теориялық білімдерін жетілдіру, оны практика жүзінде орындай білу дағдысын қалыптастыру, машықтандыру мақсатында лингвистикалық мәтіндер беріледі. Берілген лингвистикалық мәтіндер зертханалық жұмыстардың мақсат-міндетіне, мазмұнына сәйкес таңдап алынып, қазақ тілі лексикасының семасиологиялық табиғатына, сөздік кұрамьі мен сөздік қорына, қазақ лексикасының қолданылу сипатына қарай лексика-семантикалық, этимологиялық, фразеологиялық талдаулар арқылы алган білімдерін меңгертуді, бекітуді көздейді. Оқу-әдістемелік құрал жоғары оқу орындары филология факультеттерінің студенттері мен магистранттарына, оқытушыларына қосымша құрал ретінде ұсынылады.
Open Access
Тіл біліміндегі интерференция мен интеркаляция: ұқсастығы мен айырмашылықтары
(Suleyman Demirel University, 2011) Абнасырова Р.Ж.
Бұл мақалада тіл біліміндегі интерференция мен интеркаляция құбылыстарының табиғаты, ұқсастықтары мен айырмашылықтары талданады. Қостілділік жағдайында жиі кездесетін бұл екі құбылыс — бір тілдің екінші тілге әсерінен туындайтын тілдік нормадан ауытқушылықтар. Интерференция екінші тілде сөйлеу барысында ана тілінің әсерінен туындайтын қателіктерді білдірсе, интеркаляция керісінше — ана тілінде сөйлеу кезінде үйреніліп жүрген екінші тілдің элементтерін араластырып қолдану құбылысы болып табылады. Мақалада А.Е. Карлинскийдің интерференция мен интеркаляцияны жіктеу теориясы негізге алына отырып, олардың психолингвистикалық және әлеуметтік себептері қарастырылған. Сондай-ақ, қазақ және орыс тілдерінің өзара ықпалы мысалында интерференция мен интеркаляцияның нақты көріністері талданған.
Open Access
М .Райымбекұлы поэзиясындағы поэтикалық тіл
(Suleyman Demirel University, 2011) Абиыр А
Бұл мақалада М. Райымбекұлы поэзиясындағы поэтикалық тілдің табиғаты мен көркемдік ерекшеліктері қарастырылады. Қазақ әдеби тілінің дамуына зор ықпал ететін көркем тілдің маңызы айқындалады. Автор ақын шығармашылығындағы бейнелі сөз қолдану, дерексіз ұғымдарды заттандыру, жандандыру, әсерлеу сияқты көркемдік тәсілдердің қолданысын талдайды. Мақаланың негізгі өзегі – поэтикалық тілдің поэзиядағы рухани және эстетикалық қызметін көрсету. А. Байтұрсынов пен И. Бродскийдің поэтикалық тіл туралы ойларына сүйене отырып, қазіргі қазақ лирикасындағы жаңашылдықтар мен стильдік өзгерістер қарастырылған. М. Райымбекұлы өлеңдерінен алынған мысалдар арқылы ақынның тілдік шеберлігі мен ой тереңдігі айқындалады. Зерттеу нәтижесінде қазіргі қазақ поэзиясында күрделі, көпқабатты поэтикалық тілдің қалыптасып келе жатқаны көрсетіледі.
Open Access
Жазба деректердегі қазақ тарихы
(Suleyman Demirel University, 2011) Жеменей И
Бұл зерттеуде XVI ғасырдың басында жазылған Фәзлолла ибн Рузбехан Хәнжидің «Меһманнаме Бұхара» еңбегіндегі қазақтарға қатысты тарихи мәліметтер талданады. Шығарма Мұхаммед Шейбани хан дәуірінің саяси, діни және әскери оқиғаларын баяндай отырып, қазақтардың этникалық тегі, қоғамдық құрылымы мен көрші мемлекеттермен қарым-қатынасы жөнінде құнды деректер ұсынады. Автордың сунниттік көзқарасы мен сол дәуірдегі шиит-суннит қайшылықтарының ықпалы да айқын көрінеді. Еңбекте қазақ хандарының шығу тегі Шыңғыс хан әулетімен байланыстырылып, олардың әскери қуаты мен беделі ерекше аталады. «Меһманнаме Бұхара» шығармасы тек Орта Азияның ғана емес, сонымен қатар қазақ тарихының да маңызды жазба дереккөзі болып табылады.
Open Access
Yabancı Dil Öğretiminde Görsel ve İşitsel Araçların Etkililiği
(Suleyman Demirel University, 2011) Hakan BAĞIRTKAN
Yabancı dil öğretimi zaman içinde önemli bir gelişim göstermiştir. Geleneksel olarak kelime ve dilbilgisi kurallarının ezberlenmesine dayalı öğretim anlayışından, anlamaya ve iletişime dayalı çağdaş yöntemlere geçilmiştir. Bu süreçte görsel ve işitsel araçların kullanımı büyük bir önem kazanmıştır. Bu araçlar, öğrenmeyi somutlaştırmakta, öğrencilerin derse olan ilgisini artırmakta ve kalıcı öğrenmeyi sağlamaktadır. Görsel araçlar (resimler, şemalar, slaytlar, videolar vb.) ile işitsel araçlar (radyo, kayıtlar, diyaloglar vb.) öğrencilerin kelime, dilbilgisi yapıları ve anlam ilişkilerini daha iyi kavramalarına yardımcı olur. Görme ve işitme duyularını aynı anda kullanmak, öğrenilen bilgilerin daha kolay hatırlanmasını ve dilin doğal bir şekilde edinilmesini sağlar. Ayrıca bu araçlar, sınıf ortamında daha gerçekçi ve canlı bir öğrenme atmosferi oluşturarak öğrenmeyi zevkli hale getirir. Araştırmalar, bu araçların öğrencilerin güdülenmesini artırdığını, öğretim sürecine çeşitlilik kattığını ve sadece sözlü anlatıma dayalı öğretimi azaltarak zamanın daha verimli kullanılmasını sağladığını göstermektedir. Görsel ve işitsel materyallerin birlikte kullanılması, öğrencilerin dilsel ve kültürel anlamda konuyu daha derinlemesine kavramalarına yardımcı olur. Sonuç olarak, yabancı dil öğretiminde görsel ve işitsel araçlar vazgeçilmez bir yere sahiptir. Bu araçlar, dil becerilerinin geliştirilmesine katkı sağlarken aynı zamanda öğrencilerin yaratıcılığını, özerkliğini ve özgüvenini de desteklemektedir.
Open Access
Yabancı Dil Öğretiminde Dinleme Becerisinin Önemi
(Suleyman Demirel University, 2011) Mustafa YILDIRIM
Küreselleşen dünyada iletişim olanaklarının gelişmesiyle birlikte yabancı dil öğrenimi her geçen gün daha da önem kazanmaktadır. Yabancı dil öğretiminde dört temel beceri — dinleme, konuşma, okuma ve yazma — bir bütün oluşturur. Bu beceriler arasında dinleme, dil öğreniminin en temel ve öncelikli aşamasıdır; çünkü birey, dili önce duyarak anlamayı öğrenir. Sağlıklı bir dinleme süreci, bireyin dili doğru algılamasını, anlamlandırmasını ve ardından etkili şekilde konuşmasını sağlar. Çalışmada yabancı dil öğretiminde dinleme becerisinin önemi vurgulanmış, dinleme öğretiminde kullanılabilecek temel ilkeler, yöntemler ve etkinlik türleri açıklanmıştır. Demirel (1993) ve Underwood (1989) gibi araştırmacıların görüşlerine göre dinleme öğretimi üç aşamada yürütülmelidir: dinleme öncesi (pre-listening), dinleme esnası (while-listening) ve dinleme sonrası (post-listening). Bu aşamalar öğrencilerin dinleme sürecine aktif katılımını, anlamayı derinleştirmesini ve dili etkin biçimde kullanmasını sağlar. Dinleme becerisi gelişmeyen bir öğrencinin konuşma, okuma ve yazma alanlarında da başarı göstermesi oldukça zordur. Bu nedenle, dinleme etkinliklerinin sınıf içi uygulamalarda daha planlı ve zengin materyallerle desteklenmesi gerekmektedir. Teknolojik araçların (bilgisayar, internet, ses kayıtları, video ve dijital platformlar) kullanımı, dinleme becerisinin gelişimini hızlandırmakta ve öğrencilerin motivasyonunu artırmaktadır. Sonuç olarak, yabancı dil öğretiminde dinleme becerisinin geliştirilmesi, dilin etkili ve kalıcı biçimde öğrenilmesinde kilit rol oynamaktadır.
Open Access
Мақал мен мәтелдердің ұқсастықтары мен айырмашылықтары
(Suleyman Demirel University, 2011) Дилек Ерен
Бұл мақалада қазақ және түрік халықтарының рухани мәдениетінің бір бөлігі болып табылатын мақал мен мәтелдердің ұқсастықтары мен айырмашылықтары қарастырылады. Мақал-мәтелдер – халық даналығының, өмір тәжірибесінің және дүниетанымының айнасы. Автор екі халықтың мақал-мәтелдерін салыстыра отырып, олардың мазмұндық, құрылымдық және қызметтік ерекшеліктерін анықтайды. Мақалада мақалдың тәрбиелік мәні мен логикалық тұжырымға негізделетіні, ал мәтелдің көбіне астарлы, тұспалды ойды білдіретіні дәлелденеді. Сондай-ақ, мақал толық ойды білдіріп, себеп пен салдарды қатар қамтитын құрылым болса, мәтелде тек бір құбылыстың белгілері мен мәні ишара түрінде беріледі. Қазақ және түрік тілдеріндегі мақал-мәтелдердің семантикалық және мәдени үндестігі көрсетіліп, олардың ортақ түркілік дүниетанымнан туындағаны айқындалады.
Open Access
ХІХ–ХХ ғасырдағы түрік әдебиетінің дәуірленуі
(Suleyman Demirel University, 2011) Берікболова П
Бұл мақалада ХІХ–ХХ ғасырлардағы түрік әдебиетінің даму кезеңдері мен олардың ерекшеліктері қарастырылады. Академик Фуат Көпрілінің дәуірлеу принциптеріне сүйене отырып, Танзимат, Сервет-и Фүнун және Фежр-и Ати әдеби кезеңдерінің мазмұндық және идеялық бағыттары талданған. Танзимат кезеңі түрік әдебиетінде еуропалық мәдениет ықпалымен басталып, жаңа жанрлар – роман, әңгіме, пьеса, мақала сияқты түрлердің қалыптасуына жол ашқаны айтылады. Сервет-и Фүнун әдебиеті «өнер – өнер үшін» қағидасын ұстанып, түрік әдебиетінде еуропалық (әсіресе француз) бағыттағы жаңашыл ағымның тууына себеп болғаны көрсетілген. Бұл кезеңнің өкілдері тіл мен стильде күрделі, элитарлық бағытты таңдағанымен, поэзия мен прозада көркемдік деңгейдің жоғарылауына ықпал етті. Фежр-и Ати әдебиеті болса, Сервет-и Фүнун дәстүрін жалғастырып, батыс әдебиетіне одан әрі жақындаған жаңа буын өкілдерінің қозғалысы ретінде сипатталады. Олардың ішінен Ахмет Хашим, Якуп Кадри Караосманоглу сияқты тұлғалар кейінгі ұлттық әдебиеттің дамуына зор үлес қосқан. Мақалада аталған кезеңдердің түрік әдебиетінің жаңғыруына, ұлттық рух пен батыс ықпалының тоғысуына тигізген әсері айқындалған.
Open Access
ТҮР-ТҮС ЭТНОЭЙДЕМДЕРІ (ЭТНОПСИХОЛИНГВИСТИКАЛЫҚ АСПЕКТ)
(Suleyman Demirel University, 2011) Ордабекова Х
Соңғы жылдары антропоөзектік әдіс негізінде қалыптаса бастаған психолингвистикалық бағыт, оның ішінде, этнопсихолингвистикада лингвомәдени қауым тезаурусына тән (тіл лексикасын толық қамтитын түсіндірмелі не тақырыптық сөздік) сөз-стимулдарға берілетін сөз- реакциялар, ассоциация, ұғымдық категориялар, дәстүрлі образдар, теңеулер мен мәселелер жан-жақты сөз етілуде. Біз бұл мақалада осы мәселенің бір ғана қырын, яғни қазақ және орыс тілі (мәдениеті) материалдары негізінде түр- түс атауларының ұлттық ментальдық ерекшеліктері мен түр-түстік таңбаларға қатысты этномәдени компоненттердің қалай меңгерілетініне назар аудармақшымыз.
Open Access
Қытай тілі грамматикасындағы салыстырмалы сөйлемнің «比» теориялық негізі
(Suleyman Demirel University, 2011) Акбархан Дәулетәлі
Бұл мақалада қытай тілі грамматикасындағы салыстырмалы сөйлемдердің теориялық негіздері қарастырылады. Зерттеу нысаны ретінде «比» әріпті салыстырмалы құрылым алынып, оның сөйлем ішіндегі қызметі мен мағыналық ерекшеліктері талданады. «比» құрылымы қытай тілінде екі түрлі адамды немесе құбылысты салыстыру үшін қолданылады. Мақалада салыстырмалы сөйлемнің құрылымдық формуласы, баяндауыш пен пысықтауыш арасындағы байланыс, сонымен қатар болымды, болымсыз және сұраулы формаларының жасалу жолдары нақты мысалдар арқылы түсіндірілген. Салыстырмалы сөйлемдердің ерекшелігі – олар арқылы екі заттың, адамның немесе құбылыстың айырмашылықтары шамалық, сапалық және сандық тұрғыда көрсетіледі. Автор «比» құрылымының сөйлемде баяндауышпен және толықтырғыштармен байланысын сипаттап, оның сөйлеу тіліндегі қолданыс жиілігі мен грамматикалық функциясын нақтылайды.
Open Access
Қазақ тіліндегі етістіктер және аспектуалды семантика
(Suleyman Demirel University, 2011) Жолшаева М.С.
Монографияда етістіктің қимылдың өту сипаты категориясы жүйелі-құрылымдық және функционалды-семантикалық тұрғыдан кешенді қарастырылу арқылы қазақ тіліндегі аспектуалды семантиканың қалыптасу заңдылықтары анықталған және аталған категорияның тілдік мәртебесі нақтыланған. Тілдік құбылыстардың табиғатын толық тану оның қолданымдық сипатымен де байланысты. Еңбекте аспектуалды семантика мәселесі функционалды грамматика ұстанымдары тұрғысынан да қарастырылып, тілдік бірліктердің аспектуалды семантика жасауға қатысы және олардың семантикалық өрістегі орны мен өзіндік ерекшеліктері анықталып, қолданыстағы қызметтері сараланған. Еңбек ғылыми қызметкерлер, жоғары оқу орындарының оқытушылары мен ізденушілерге, филология факультеттерінің докторанттары мен магистранттарына, студенттеріне арналған.
Open Access
Əдеби сын тарихы
("Таңбалы" баспасы, 2011) ЫСҚАҚҰЛЫ Д.
Қоғамдық өмірдің жеттіге түсуі ондағы сын мен өзара сынның дамуына тікелей қатысты болса, көркем əдебиеттің көркеюі де оның сынымен тығыз байланысты. Қазақ əдеби сынының тарихы есте жоқ ескі замандардағы халықтың рухани қажеттілігінен бастау алып, қоғамның дамуымен бірге дамып, жетіліп, əдебиеттің, оның ғылымының, баспасөздің тоғысқан түйінінде əдеби өмірді зерттеп, оның жетістіктері мен кемшіліктерін саралап, бағалап, оқырманның көркем əдебиетті дұрыс түсінуіне көмектесіп, келе жатқан əдеби-ғылыми-публицистикалық сипаттағы шығармашылықтың, қоғамдық сананың бір саласы ретінде ұзақ жолдардан өтті. «Əдеби сын тарихы» – жоғарғы оқу орындарында жүргізілетін базалық пəннің теориялық əрі іс-тəжірибелік негіздемесі болып табылады. Оқу құралында қазақ əдеби сын өнерінің қалыптасуынан бастап, ХХІ ғасырдағы ұлттық əдеби сын проблемалары толықтай қамтылған. Кітапта баспасөздегі сын жəне əдебиеттің қоғамдық, əлеуметтік, саяси, теориялық мəселелері кеңінен талқыланады. Кітап жоғары оқу орындарының студенттеріне, магистрлеріне, докторанттарына, əдебиеттанушы ғалымдарға, сондай-ақ əдебиет сүйер көпшілік қауымға арналған.
Open Access
ПОЭМА ЖАНРЫН ТАЛДАУ
(Suleyman Demirel University, 2011) Б.Д. Керімбекова
«Поэма жанрын талдау» атты оқу құралында күрделі жанр – поэманың жанрлық ерекшеліктері мен түрлері, қазақ поэмаларының тақырыптық сипаты мен ондағы көркемдік ізденістер ақын Ф.Оңғарсынова поэмалары негізінде сараланады. Оқу құралы жоғары оқу орындары филология факультеттерінің студенттеріне, магистранттар мен ізденушілерге, сондай-ақ, оқытушыларға арналады.
Open Access
С.Сейфуллиннің "Көкшетау" поэмасындағы жалқы есімдер және олардың ішкі мағыналық топтары
(Suleyman Demirel University, 2011) Қуанышбаева А.Б
Мақалада С. Сейфуллиннің «Көкшетау» поэмасындағы жалқы есімдердің тілдік табиғаты мен семантикалық ерекшеліктері қарастырылады. Автор шығармасында кездесетін антропонимдер, топонимдер және зоонимдер жүйеленіп, олардың ішкі мағыналық топтары талданады. Әсіресе, поэмада көрініс тапқан топонимдердің шығу тарихы мен қалыптасуы, көне түркі және моңғол қабаттарының тілдік сипаты кеңінен түсіндіріледі. Қазақ топонимиясының ұлттық дүниетаныммен, тарихи-мәдени таныммен байланысы, сондай-ақ түстердің (әсіресе «ақ» түсінің) символикалық мәні мен поэтикалық қызметі айқындалады. Мақалада ономастикалық атаулардың поэтикалық мәтіндегі эстетикалық жүктемесі мен семантикалық астары этнолингвистикалық тұрғыдан сараланады.