Articles and Proceedings of the scientific conference among University students "Development and future of the science in Kazakhstan in the opinion of youth"

Permanent URI for this collection

https://repository.sdu.edu.kz/handle/123456789/2076

Browse

Now showing 1 - 20 of 28

Open Access
Қазақ әліпбиін латын әліпбиіне ауыстыру
(Suleyman Demirel University, 2007) Тлепбергенова Ж; Султанова Н
Мақалада қазақ тілінің қазіргі жағдайы мен оны дамытудың негізгі бағыттары қарастырылады. Автор қазақ тілінің болашағы ұлттың рухани тәуелсіздігімен тығыз байланысты екенін атап өтеді. Тарихи тұрғыдан алғанда, тілдің отарлық кезеңдерде шектеуге ұшырауы мен қазіргі кезеңдегі қайта жаңғыру үдерісі салыстырылады. Тілдің дамуына кедергі келтіретін басты себептердің бірі ретінде әліпби мен жазу ережелеріндегі күрделілік, сондай-ақ қазақ тіліне тән емес дыбыстардың қолданылуы талданады. Мақалада ұлттық әліпбиді жетілдіру, тілдің табиғи заңдылықтарын сақтау және түркі халықтарының жазу жүйелерін бірыңғайландыру мәселелері қарастырылады. Сонымен қатар, ақпараттық технологиялар мен жаһандану жағдайында қазақ тілінің бәсекеге қабілеттілігін арттырудың маңызы айқындалады. Автордың пікірінше, қазақ тілін дамытудағы басты қадам — әліпбиді және жазу ережелерін ұлттық ерекшелікке сай оңтайландыру болып табылады.
Open Access
Түркі тілдеріндегі ауру атауларымен байланысты қалыптасқан табулар
(Suleyman Demirel University, 2007) Шойынбет Маржан
Бұл мақалада қазақ халқының дүниетанымында және тілдік санасында қалыптасқан ауру атауларына қатысты тыйым сөздер мен эвфемизмдердің этнолингвистикалық табиғаты қарастырылады. Сөз магиясына сену, діни наным-сенімдер мен әлеуметтік қорқыныштар нәтижесінде жұқпалы дерттердің атауларын тікелей атамау дәстүрі пайда болғаны атап өтіледі. Қазақ және басқа түркі халықтарының мәдениетінде шешек, мәлік, топалаң сияқты індеттердің атаулары «гүл», «бібі», «ақбайпақ», «кемпір» секілді эвфемистік атаулармен алмастырылған. Сондай-ақ, «Шешек ана» туралы мифологиялық түсінік пен оның діни-мәдени рөлі талданады. Зерттеу нәтижесінде ауру атауларына байланысты табу мен эвфемизмдердің халықтың дүниетанымын, сенім жүйесін және тілдік ерекшеліктерін айқындайтын этнолингвистикалық құбылыс екені анықталады.
Open Access
Кірме сөздер: қазақ тіліне енген орыс кірме сөздері
(Suleyman Demirel University, 2007) Тортбаева Альбина
Бұл мақалада лексикология ғылымының негізгі зерттеу нысаны — тілдің сөздік құрамы және оның даму, қалыптасу заңдылықтары қарастырылады. Автор кірме сөздердің шығу тарихын, олардың қабылдаушы тілдің фонетикалық, орфоэпиялық және грамматикалық жүйесіне бейімделу жолдарын талдайды. Сондай-ақ тікелей және жанама жолмен енген кірме сөздердің түрлері, олардың пайда болу себептері мен тарихи кезеңдері (араб-парсы, орыс, еуропалық әсерлер) нақты мысалдармен түсіндірілген. Кірме сөздердің халықтар арасындағы мәдени, экономикалық, саяси байланыстардың көрінісі екендігі айқындалып, тілдердің өзара ықпалының нәтижесінде жаңа лексикалық қабаттардың қалыптасуы ғылыми тұрғыдан негізделеді.
Open Access
Мерке өңіріндегі көне түрік ескерткіштері
(Suleyman Demirel University, 2007) Зинулла Әсем
Мақалада Мерке өңіріндегі көне түркі дәуіріне жататын археологиялық және ғұрыптық ескерткіштерге қатысты зерттеу жұмыстары баяндалады. Автор 2001–2002 жылдары Сандық жайлауында, Мүйізді қора аумағында жүргізілген археологиялық қазба жұмыстарының нәтижелеріне сүйене отырып, Мерке өңірінің түркі мәдениеті мен рухани өміріндегі орнын сипаттайды. Мәтінде тас мүсіндер, ғибадатханалар мен қорғандардың орналасу ерекшеліктері, олардың символдық және діни мәні қарастырылады. Сондай-ақ, Тәңір мен Ұмай ана культтерінің түркілер дүниетанымындағы рөлі, ер және әйел мүсіндерінің қойылу дәстүрі талданады. Зерттеу нәтижелері Мерке ғибадатханаларының мәдени, рухани және экологиялық тұрғыдан ерекше тарихи кешен екенін дәлелдейді.
Open Access
Шыңжаң қазақ әдебиетіндегі Жамалқан мен Құрманбек айтысының көркемдік ерекшеліктері
(Suleyman Demirel University, 2007) Риза Құмарқызы
Мақалада Шыңжаң қазақ әдебиетінің айтыс өнеріндегі Жамалқан Қарабатырқызы мен Құрманбек Зейітқазыұлының шығармашылық айтысы талданады. Автор айтыс өнерінің қазақ халқының рухани болмысындағы орны мен мәдени мәнін айқындай отырып, Қытайдағы қазақ қауымының дәстүрлі ауыз әдебиетін сақтау мен жаңғырту жолдарын көрсетеді. Зерттеуде ақындар айтысының құрылымы, мазмұны мен көркемдік ерекшеліктері, сондай-ақ айтыстағы жұмбақ өлең түрі мен суырып салмалық дәстүрі жан-жақты талданады. Жамалқан мен Құрманбектің айтысы — ХХ ғасырдың екінші жартысындағы Шыңжаң қазақтарының әдеби өмірінде ерекше орын алатын, ұлттық сана мен поэзиялық шеберлікті ұштастырған туынды ретінде сипатталады. Мақала айтыс өнерінің халықтың рухани тұтастығын, ұлттық бірегейлігін сақтаудағы тәрбиелік және мәдени маңызын ашады.
Open Access
Развитие сельского хозяйства в Казахстане
(Suleyman Demirel University, 2007) Кали Д
В статье рассматриваются проблемы и перспективы развития сельского хозяйства в Республике Казахстан в контексте вступления страны во Всемирную торговую организацию. Отмечается, что сельское хозяйство Казахстана переживает глубокий кризис, вызванный разрушением колхозно-совхозной системы и недостаточной государственной поддержкой. Особое внимание уделяется деятельности национального холдинга «КазАгро», созданного с целью восстановления агропромышленного комплекса. Анализируются проблемы животноводства, сокращение поголовья скота, зависимость от импортных продуктов, а также перспективы развития производства биотоплива и аграрного экспорта. Автор делает вывод, что эффективное развитие аграрного сектора возможно лишь при системном подходе, государственной поддержке, модернизации инфраструктуры и создании условий для жизни и работы сельского населения.
Open Access
Алгоритмы обобщенных финансовых вычислений
(Suleyman Demirel University, 2007) Ахметов Ревшан
В данной работе рассматриваются основные алгоритмы финансовых вычислений, включая методы начисления простых и сложных процентов, их обобщения и применение в практике расчёта кредитных платежей. Особое внимание уделено формулам реинвестирования капитала, вычислению аннуитетных платежей и определению срока погашения займа. Представлены теоретические основы и математические модели, лежащие в основе финансовых операций, таких как наращение капитала, определение эффективной процентной ставки и расчёт эквивалентного процента. Полученные формулы могут быть использованы в экономическом анализе, банковской деятельности и инвестиционном планировании.
Open Access
Туризм как фактор развития экономики РК: проблемы и перспективы
(Suleyman Demirel University, 2007) Нурбаев Б
В статье рассматривается роль туризма как одного из ключевых факторов экономического развития Республики Казахстан. Автор отмечает, что в условиях глобализации и перехода к рыночной экономике туризм становится не только источником валютных поступлений и занятости населения, но и важным инструментом формирования положительного имиджа страны на международной арене. Анализируется мировой опыт (на примере Малайзии, Турции, Франции и ОАЭ), где туризм стал стратегической отраслью, способной приносить многомиллиардные доходы и стимулировать смежные сферы экономики. Отмечаются проблемы казахстанского туризма: недостаточная инфраструктура, низкий уровень сервиса, нехватка гостиниц среднего класса, слабая кадровая подготовка и отсутствие устойчивой государственной политики. Особое внимание уделено необходимости формирования национального туристического бренда и рационального использования природного и культурного потенциала страны. Автор делает вывод о том, что развитие внутреннего и международного туризма способно внести значительный вклад в рост ВВП, повышение занятости населения и укрепление международного престижа Казахстана.
Open Access
Қазақ, орыс, ағылшын тілдеріндегі фразеологизмдердің ұлттық болмысы
(Suleyman Demirel University, 2007) Подольская Евгения
Мақалада қазақ, орыс және ағылшын тілдеріндегі фразеологизмдердің ұлттық-мәдени ерекшеліктері салыстырмалы тұрғыда талданады. Автор әр халықтың дүниетанымы мен ұлттық ойлау жүйесін бейнелі тіркестер арқылы танытудың маңызын көрсетеді. Зерттеуде фразеологизмдерді аудару тәсілдері (эквивалентті, аналогтық, сипаттамалық және калькалық) мен олардың семантикалық сәйкестіктері қарастырылады. Сонымен қатар, фразеологиялық бірліктердің ұлттық болмысты, тарихи тәжірибе мен мәдени құндылықтарды жеткізудегі рөлі сипатталады. Қазақ, орыс және ағылшын тілдеріндегі мысалдар арқылы фразеологизмдердің мағынасы мен эмоционалды-экспрессивті бояуы салыстырылады. Зерттеу нәтижесі фразеологизмдердің тіл мен ұлт біртұтастығын, рухани болмыстың айнасы екенін дәлелдейді.
Open Access
РОЛЬ ДРЕВНЕТЮРКСКОЙ ПИСЬМЕННОСТИ В ФОРМИРОВАНИИ У МОЛОДЕЖИ КАЗАХСТАНСКОГО ПАТРИОТИЗМА
(Suleyman Demirel University, 2007) Кошанова Светлана
В данной статье рассматривается роль древнетюркской письменности в формировании казахстанского патриотизма у молодежи. Автор подчеркивает, что знакомство с Орхоно-Енисейскими надписями, их историко-культурным контекстом и содержанием способствует развитию национального самосознания, чувства гордости за прошлое и стремления продолжать традиции предков. В работе освещаются основные этапы исследования: анализ теоретических и публицистических источников, анкетирование студентов, а также системный подход к изучению памятников древнетюркской письменности. Отмечается, что тексты Кюльтегина, Бильге-кагана и Тоньюкука представляют собой не только историко-культурное наследие, но и нравственное завещание тюркских народов, сохраняющее свою актуальность в современном Казахстане. Сделан вывод, что изучение древнетюркской письменности имеет важное воспитательное значение и способствует формированию патриотических ценностей, национальной идентичности и духовной преемственности у молодежи.
Open Access
Геортонимдердің ономастикалық кеңістіктегі лексико-семантикалық ерекшеліктері
(Suleyman Demirel University, 2007) Әбдиман Жания
Бұл мақалада ономастикалық кеңістіктегі геортонимдердің лексико-семантикалық табиғаты мен ерекшеліктері қарастырылады. Автор қазіргі ономастика ғылымындағы зерттеу бағыттарын, соның ішінде геортонимдердің номинация, сигнификация және коннотация процестерін талдайды. Мәтінде геортонимдердің пайда болу тәсілдері (суффиксті, префиксті, эллиптеу, қысқарту, қосылу және плюрализация) мен олардың экстралингвистикалық факторларға тәуелділігі көрсетіледі. Зерттеу нәтижесінде геортонимдердің мазмұндық және мәдени ерекшеліктері айқындалып, олардың ұлттық-мәдени, идеологиялық және тарихи сипаттары анықталады. Сонымен қатар, Қазақстандағы ресми, салт-дәстүр және халықаралық мерекелер атаулары мысалында геортонимдердің семантикалық топтастырылуы мен қоғамдық маңызы ашып көрсетіледі.
Open Access
Causes of the Great Depression
(Suleyman Demirel University, 2007) Balgabekov Yeldos,; Shamyrkanov Bakyt
This paper investigates the major causes that led to the Great Depression of 1929, one of the most devastating economic crises in world history. The study identifies a series of interconnected factors that contributed to the collapse of the U.S. economy and its global repercussions. Among them were the inefficiency of the banking system, misuse of credit, speculative behavior in the stock market, and the concentration of wealth among oligarchic elites. The research also highlights the negative impact of government policies, such as the Smoot-Hawley Tariff Act and the rigid adherence to the Gold Standard, which intensified the crisis by reducing trade and money supply. The resulting chain of defaults, deflation, unemployment, and bank failures turned a stock market crash into a full-scale depression. In conclusion, the paper suggests that timely government intervention, regulation of credit, control of speculation, and prevention of monopolies could help avoid similar economic disasters in the future.
Open Access
Expectations and Their Role in the Economy
(Suleyman Demirel University, 2007) Chagirov Dauren
Expectations play a fundamental role in shaping economic behavior and outcomes. Since individuals and businesses cannot predict the future with certainty, they form expectations regarding future prices, income, investment returns, and government policies. These expectations influence consumption, saving, investment, and policy effectiveness. The paper explores the economic significance of expectations through three main dimensions: consumption and expectations, investment and expectations, and the role of expectations in public policy. Theories by Milton Friedman and Franco Modigliani are discussed, emphasizing the permanent income and life-cycle hypotheses, as well as the concept of rational expectations introduced by John F. Muth. The analysis shows that economic outcomes often depend on how individuals and firms interpret and react to information about the future, highlighting that accurate and stable expectations are crucial for achieving sustainable growth and effective macroeconomic policy.
Open Access
Oil and Gas Industry Dependence of Kazakhstan’s Budget
(Suleyman Demirel University, 2007) Yedgenov Baurzhan
This paper examines the dependence of Kazakhstan’s national budget on the oil and gas industry and the challenges it creates for sustainable economic development. The study analyzes the historical formation of Kazakhstan’s raw material–oriented economy after gaining independence in 1991, highlighting the country’s transition from a planned to a market economy and the dominant role of foreign investment in the extractive sector. Although the oil and gas industry has ensured rapid GDP growth and budget stability, it has also made Kazakhstan highly vulnerable to global price fluctuations. The paper discusses existing government measures such as the establishment of the National Fund and the Industrial-Innovative Development Strategy, while arguing that true diversification requires investment in human capital and education. Drawing parallels with Japan’s post-war economic recovery, the research emphasizes the importance of shifting from resource dependency to a knowledge-based economy. The conclusion presents recommendations for fostering innovation, supporting entrepreneurship, and transforming the national mindset to achieve long-term, independent economic growth.
Open Access
The Exchange and the Interest Rates
(Suleyman Demirel University, 2007) Aina Shitkanova
This project explores the relationship between interest and exchange rates in an open economy, with a specific focus on Kazakhstan. It examines the mechanisms through which interest rates influence exchange rate movements and vice versa, analyzing how these interactions impact the country's economic situation. The study also addresses key questions such as why the Kazakhstani tenge is appreciating and why national interest rates remain high. By applying theoretical models like the IS-LM framework for open economies, the project investigates the effects of fiscal expansion and monetary contraction on output, interest rates, and currency value. In conclusion, the paper provides insights and predictions about Kazakhstan’s future monetary trends, suggesting a continued appreciation of the tenge and a gradual rise in interest rates.
Open Access
Mortgage Market of Kazakhstan
(Suleyman Demirel University, 2007) Almukhamedova Dilyara
The mortgage market in Kazakhstan has been developing dynamically since the late 1990s, reflecting both growing public demand for housing and the banking sector’s increasing focus on retail lending. This paper analyzes the evolution of the Kazakhstani mortgage market, examining the structure of interest rates, regional distribution of mortgage loans, and challenges related to inflation and credit risks. Despite declining interest rates compared to earlier years, mortgage loans in Kazakhstan remain significantly more expensive than in European countries, primarily due to inflationary pressures and lower living standards that increase lending risks. The study also explores the role of the Kazakhstan Mortgage Company (KMC) in refinancing housing loans and stabilizing the market. Although the sector faces issues such as overdue loans and high insurance costs, government measures aimed at improving the financial system and controlling inflation provide an optimistic outlook for the sustainable development of the mortgage market in Kazakhstan.
Open Access
Strategic Marketing Planning in Telecommunications: Case Study of JSC Kazakhtelecom
(Suleyman Demirel University, 2007) D. A. Adayeva
This study explores the strategic marketing planning process within the telecommunications sector, using JSC Kazakhtelecom as a case study. The research investigates both theoretical and practical aspects of strategic marketing management to identify effective approaches for sustainable competitiveness. The analysis includes the company’s mission, objectives, business portfolio, and strategic tools such as the BCG matrix and SWOT analysis. The study highlights how JSC Kazakhtelecom maintains leadership in Kazakhstan’s telecommunications market despite growing competition from both local and foreign operators. Based on the findings, several recommendations are made for enhancing strategic marketing planning, including improved market segmentation, promotion strategies, and innovation-driven service diversification.
Open Access
Assessment of evaluation
(Suleyman Demirel University, 2007) Zhunussova Saltanat; Eraliyeva Raushan
This research paper explores the assessment and evaluation of computer-assisted language learning (CALL) and the role of technology in modern education, particularly within the context of Kazakhstan. The study emphasizes the growing importance of integrating new technologies into the learning process and their potential to enhance language teaching efficiency. The theoretical part discusses the evolution of CALL, highlighting its three main stages: behavioristic, communicative, and integrative approaches. It also provides an overview of different technological platforms such as Web-based tools, CD-ROM applications, and computer-mediated communication (CMC), illustrating how each contributes to language learning. The practical part presents a program developed using Java Server Pages (JSP) technology aimed at facilitating teaching and learning foreign languages. The research concludes that while technology cannot replace teachers, its proper application significantly enriches the learning process, making it more interactive and effective.
Open Access
Samruk & Kazyna State Holdings
(Suleyman Demirel University, 2007) Balgabekov Yeldos; Shamyrkanov Bakyt
This paper explores the establishment, functions, and economic significance of the “Samruk” State Holding and the “Kazyna” Sustainable Development Fund in Kazakhstan. Formed in 2006, these two institutions were key components of the government’s strategy to modernize and diversify the national economy, enhance corporate governance, and strengthen transparency. “Samruk” manages state assets in strategic sectors, increasing efficiency and profitability of enterprises such as KEGOC, while “Kazyna” coordinates national development institutions to stimulate investment, innovation, and industrial growth. During the 2008 global financial crisis, “Kazyna” played a stabilizing role by financing small and medium enterprises, construction, and industrial diversification projects. The research emphasizes that these holdings have become crucial instruments for sustainable economic growth, technological development, and attraction of foreign investment, aligning Kazakhstan’s development model with international best practices.
Open Access
Oil and Gas Industry in Kazakhstan
(Suleyman Demirel University, 2007) Bimagambetova Bibigul
The oil and gas industry plays a central role in the economy of Kazakhstan, accounting for the majority of national exports, foreign investments, and government revenues. With over 200 oil and gas fields, Kazakhstan ranks among the world’s major energy producers. The country’s key fields—Tengiz, Karachaganak, and Kashagan—contain vast proven reserves and form the foundation of Kazakhstan’s industrial growth and international partnerships. Foreign investments from companies such as Chevron, British Gas, and Lukoil have accelerated technological and infrastructural development in the sector. The government’s long-term strategy, “Kazakhstan 2030,” prioritizes the efficient and sustainable development of hydrocarbon resources to strengthen national economic stability. However, the industry still faces challenges such as high dependency on oil exports, environmental concerns, and bureaucratic inefficiencies. This paper explores the structure, production trends, export routes, and future prospects of the oil and gas industry in Kazakhstan, emphasizing its critical role in shaping the nation’s economic trajectory.