Welcome to SDU Institutional Repository
Communities
Select a community to browse its collections.
Recent Submissions
Шешен сөзінің дайындық кезеңдері мен құрылымы
(Suleyman Demirel University, 2007) Б. Шалабай
Мақалада шешен сөзінің табиғаты, дайындық кезеңдері мен құрылымдық ерекшеліктері жан-жақты қарастырылады. Автор шешеннің сөзі монологиялық формада болғанымен, тыңдарманмен белсенді диалогтық қатынаста жүзеге асатынын атап өтеді. Сөйлеуге дайындықтың негізгі сатылары — тақырыпты таңдау, мақсат пен аудиторияны анықтау, деректер жинау, жоспар құру және сөйлеу тәсілдерін жетілдіру ретінде сипатталады. Сондай-ақ сөздің құрылымдық жүйесі — кіріспе, негізгі бөлім және қорытынды — шешеннің ойын бірізді, логикалық және әсерлі жеткізудің негізгі шарты ретінде түсіндіріледі. Мақалада шешеннің тілдік, логикалық және эмоционалдық шеберлігін дамыту жолдары мен аудиториямен тиімді байланыс орнату тәсілдері нақты мысалдармен талданады.
Мәтіннің лексика-фразеологиялық болмысы
(Suleyman Demirel University, 2007) Утанова Айзада
Мақалада көркем мәтіндегі лексика-фразеологиялық жүйенің стильдік қызметі мен жазушының даралық тілдік шеберлігі талданады. Тұрақты тіркестер мен этнографиялық лексемалардың ұлттық болмысты танытудағы, көркем бейнелеу мен идеялық мазмұнды тереңдетудегі рөлі айқындалады. Зерттеуде М.Әуезов шығармалары мысалға алынып, жазушының сөз таңдау, мағыналас сөздерді қосарлап қолдану, этнографизмдер мен түстік символиканы стильдік мақсатта пайдалану ерекшеліктері сараланған. Әсіресе «Қорғансыздың күні» мен «Қаралы сұлу» шығармаларындағы түстер жүйесінің (қызыл, қара) семантикалық мәні мен көркемдік қызметі талданады. Жазушы тіліндегі фразеологизмдер мен этнографиялық элементтер қазақ халқының дүниетанымы мен ұлттық мәдениетінің тілдік айнасы ретінде бағаланады.
Шетелдердегі қазақ әдебиеті – ұлттық рухани құндылық қазынасы
(Suleyman Demirel University, 2007) Темірхан Тебегенов
Мақалада шетелдерде өмір сүріп жатқан қазақтардың әдеби-фольклорлық мұраларының ұлттық әдебиет тарихындағы орны мен маңызы қарастырылады. Автор Қытай, Моңғолия, Өзбекстан, Қарақалпақстан, Ресей, Ауғанстан, Түркия, Иран елдеріндегі қазақ қауымдарының әдеби мұраларын жинау, зерттеу және жүйелеудің өзектілігін айқындайды. Шетел қазақтарының шығармаларындағы ұлттық болмыс, туған жерге деген сағыныш, имандылық пен елдік идеялары талданып, олардың қазақ әдебиетінің біртұтас құрамдас бөлігі екендігі дәлелденеді. Сонымен қатар Ақыт Үлімжіұлы, Тібән, Халелбек Тоққожаұлы сияқты ақын-жыраулардың шығармашылық мұраларының тақырыптық-идеялық және діни-ағартушылық сипаттары сипатталады. Зерттеу нәтижесінде шетелдердегі қазақ әдебиеті ұлттық рухани тұтастықтың маңызды бөлігі ретінде қарастырылып, оны жүйелі түрде зерттеу қазақ әдебиеттануының өзекті бағыттарының бірі екендігі атап өтіледі.
Қазақ жазуының тарихы
(Suleyman Demirel University, 2007) Өмірбекова Маргарита
Бұл мақалада қазақ жазуының тарихи даму кезеңдері мен графикалық жүйелердің алмасуы жан-жақты қарастырылады. Автор көне түркі руникалық жазуларынан бастап араб, латын және кириллица графикасына дейінгі жазу жүйелерінің қазақ тіліне тигізген ықпалын талдайды. Әрбір кезеңнің әлеуметтік, мәдени және тілдік ерекшеліктері, сондай-ақ жазу реформаларының ұлттық тілдің дамуына әсері нақты мысалдармен сипатталады. Сонымен қатар, А.Байтұрсынов бастаған қазақ ғалымдарының жазу мен емле реформаларына қосқан үлесі, қазіргі латын графикасына көшу мәселесінің өзектілігі атап өтіледі. Зерттеу нәтижесінде жазу жүйесінің тек тілдік емес, мәдени және тарихи маңызы бар екендігі айқындалады.
Түркі халықтары әдебиетіндегі үндестік пен мұраттастық Р. Бердібай зерттеулерінде
(Suleyman Demirel University, 2007) Орынбек Жолдыбай
Мақалада көрнекті әдебиеттанушы ғалым Рахманқұл Бердібайдың түркі халықтары әдебиетіндегі үндестік пен мұраттастық мәселелерін қарастырған ғылыми еңбектері талданады. Автор түркі халықтарының тарихи-мәдени, рухани және көркемдік байланыстарын зерделей отырып, олардың әдеби дамуындағы ортақ заңдылықтарды айқындайды. Р. Бердібай зерттеулерінде түркі эпосындағы ұқсастықтар тарихи-типологиялық, тарихи-мәдени және тарихи-генетикалық тұрғыдан жүйеленіп, олардың табиғи байланыстары нақты мысалдармен дәйектеледі. Ғалымның еңбектері арқылы түркі халықтарының әдеби мұрасындағы біртұтастық идеясы мен мәдени сабақтастықтың маңызы ашылады. Бұл зерттеу түркі әлемінің ортақ рухани тамырларын танып, қазіргі әдеби процестердегі мұраттастықты бағамдауға мүмкіндік береді.