Welcome to SDU Institutional Repository
Communities
Select a community to browse its collections.
Recent Submissions
Қарама-қарсылық мәннің морфосемантикалық деңгейдегі көрінісі
(Suleyman Demirel University, 2010) Сүйерқұл Б.М.
Мақалада семантикалық оппозиция «Өзім//өзге» мәселесі тарихи және морфосемантикалық тұрғыдан зерттеледі. Автор жазба ескерткіш «Мұхаббатнама» мәтіні негізінде лексикалық және грамматикалық бірліктер арқылы бұл қарама-қарсылықтың көрінісін талдайды. Қарама-қарсылық өздік және өзгелік етістер, өздік және жіктеу есімдіктер арқылы эксплицитті, жартылай эксплицитті және имплицитті түрде көрінеді. Мақалада когнитивтік лингвистика тұжырымдарына сүйене отырып, тілдік құрылымдар мен концепттердің өзара байланысы қарастырылады. Сонымен қатар «Өзім//өзге» оппозициясының адам санасында, мифологиялық және мәдени контексте қалыптасуы, тілдегі репрезентациясы мен эмоциялық әсер арқылы көрініс табуы талданады. Автор бұл зерттеумен антропоөзекті бағыттағы тіл біліміндегі мәселелерді ашады және тілдің когнитивтік-функционалдық қабілетін көрсетеді.
Қытай қазақтарының “қос тілді проза" шығармашылығы жайында
(Suleyman Demirel University, 2010) Серікбол Дәулеткелдіұлы
Бұл мақала Қытай Халық Республикасында өмір сүретін қазақ жазушыларының қос тілді (қазақ және қытай тілдеріндегі) проза шығармашылығының қалыптасуы мен дамуын талдайды. Автор 1940-жылдардан кейінгі проза жанрының қалыптасу кезеңдеріне тоқталып, «мәдениет зор төңкерісі» аяқталғаннан кейінгі әдеби серпілісті сипаттайды. Қытай қазақтарының жаңа буын қаламгерлері екі тілді жетік меңгеру арқылы кең өрісті ойлау, күрделі қоғамдық құбылыстарды терең тану және ұлттық дүниетанымды жаңа тәсілмен бейнелеу мүмкіндігіне ие болғаны атап көрсетіледі. Мақалада Әкпар Мәжитұлы, Ғайша Тәбәрікқызы, Еркеш Құрманбекова сынды қос тілді прозаның көрнекті өкілдерінің шығармашылық ерекшеліктері талданады. Олардың ұлттық дәстүр, психология және қазіргі заман өзгерістерін қатар бейнелеуге ұмтылуы, сондай-ақ әлем әдебиетінен нәр алу арқылы стильдік жаңашылдыққа қол жеткізулері көрсетіледі.
Қазақстандағы земстволық қозғалыстың Алашорда мен Уақытша Сібір үкіметінің бірлескен іс-әрекетін үйлестірудегі тарихи қызметі
(Suleyman Demirel University, 2010) Сайлаубай Е. Е.
Бұл мақалада 1918 жылғы саяси өзгерістер кезеңінде Қазақстан мен Сібір аймақтарында билік ауысуымен бірге қалыптасқан жергілікті өзін-өзі басқару органдары — земстволардың тарихи қызметі талданады. Автор земстволық құрылымдардың Алашорда және Уақытша Сібір үкіметімен өзара іс-қимылын нақты деректер негізінде сипаттайды. Семей, Өскемен, Павлодар және Қарқаралы уездеріндегі земство мекемелерінің қайта құрылуы, олардың азаматтық билік жүйесін қалыптастыруға қосқан үлесі, сондай-ақ Алашорда қайраткерлерінің земстволық басқармаларда белсенді қызмет атқаруы жан-жақты көрсетіледі. Мақалада Р.Мәрсеков, Х.Ғаббасов, Ә.Сәтбаев, И.Әлімбеков сияқты тұлғалардың өңірдегі саяси процестерге ықпалы ерекше атап өтіледі. Сонымен бірге земстволардың әскери жасақ құру, салық, сот, ағарту ісі сияқты салалардағы шешуші рөлі ашылады. Автор Алашорда мен земстволардың өзара байланысы аймақтағы саяси тұрақтылықты қамтамасыз еткен негізгі факторлардың бірі болғанын дәлелдейді.
Мемлекеттік тіл порталы
(Suleyman Demirel University, 2010) Ордабекова Х.А.
Мақалада қазақ тілінің ұлттық құндылық ретіндегі маңызы, оның мемлекеттік тіл мәртебесі және жаһандану кезеңіндегі қызмет аясының кеңеюі жан-жақты талданады. Автор тіл – ұлттың рухы мен мәдени болмысының көрінісі екенін айта отырып, қазақ тілінің ақпараттық технологиялар дәуірінде дамуына ерекше көңіл бөледі. Осы тұрғыда «Мемлекеттік тіл порталының» құрылуы қазақ тілін оқуға, зерттеуге және дамытуға арналған маңызды қадам екені көрсетіледі. Порталдың электрондық сөздіктер, тест жүйелері, терминологиялық база, қазақ тілінің ұлттық корпусы және энциклопедиялық ақпараттар сияқты қызметтері пайдаланушыларға кең қолжетімділік беретінін атап өтеді. Сонымен қатар, үш тұғырлы тіл саясатының мәні түсіндіріліп, қазақ тілінің мемлекеттік тіл ретіндегі басымдығын нақты айқындау қажеттілігі ұсынылады. Мақалада тілдерді оқытудағы жүйелілік, ғылыми негіздеме және ұлттық мүддені сақтау мәселелері де қарастырылған.
ПӘНДІ ҮШ ТІЛДЕ ОҚЫТУДЫҢ МЕТОДОЛОГИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
(2010) Оразакиева Ә.
Бұл мақалада пәнді үш тілде оқытудың әдістемелік негіздері, шетел тілін меңгертуде ана тілінің рөлі және қазақ пен ағылшын тілдерінің фонетикалық, лексикалық, грамматикалық ерекшеліктері салыстырмалы түрде талданады. Автор оқушылардың шетел тілін меңгеру үрдісінде ана тілінің ықпалын ескерудің маңызын атап өтеді. Қазақ тіліндегі дыбыстардың тіркесу заңдылықтары мен ағылшын тіліндегі фонетикалық құрылым арасындағы айырмашылықтар, екпіннің түсу ерекшеліктері, артикль, көптік жалғаулар, сөйлем құрау тәртібі сияқты айырмашылықтар шетел тілін оқытуда кездесетін негізгі қиындықтар ретінде қарастырылады. Мақалада оқытудың жаңа педагогикалық технологиялары, ойын элементтері, деңгейлік тапсырмалар, коммуникативтік жаттығулар қолданудың тиімділігі көрсетілген. Сонымен қатар, үш тілде оқыту барысында оқушылардың логикалық ойлауын, мәдениаралық құзыретін, сөйлеу дағдысын дамытуға бағытталған әдістердің теориялық және практикалық маңызы ашылады.