Welcome to SDU Institutional Repository
Communities
Select a community to browse its collections.
Recent Submissions
Қазақ қоғамының дамуындағы тарихи-географиялық фактор
(Suleyman Demirel University, 2007) Шаяхметов Н.У.
Бұл мақалада қазақ қоғамының тарихи дамуына географиялық кеңістік пен табиғи-климаттық жағдайлардың әсері талданады. Автор қазақ халқының өмір салты мен шаруашылық жүргізу дәстүрлері кең дала ландшафтымен тікелей байланысты екендігін атап көрсетеді. Көшпелі мал шаруашылығы ғасырлар бойы халықтың дүниетанымына, менталитетіне және әлеуметтік ұйымына ықпал еткен негізгі факторлардың бірі болды. Мақалада Шоқан Уәлиханов, В.Ключевский және Л.Н. Гумилев еңбектері негізінде географиялық ортаның этностық ерекшеліктердің қалыптасуындағы рөлі түсіндіріледі. Сонымен қатар, XX ғасырдың басындағы қазақ зиялыларының көшпелі өмір салтынан толық бас тартпай, отырықшылыққа біртіндеп, табиғи-эволюциялық жолмен өту туралы көзқарастары талқыланады. Автор қазіргі таңдағы жаһандану мен урбанизация жағдайында ұлттық мәдениетті сақтау үшін ауыл шаруашылығын дамытудың маңызын ерекше атап өтеді.
Түрік ғалымдары М.Әуезов туралы
(Suleyman Demirel University, 2007) Шабан Айдогду
Бұл мақалада түрік ғалымдарының Мұхтар Әуезовтің шығармашылық мұрасы мен тұлғасына қатысты көзқарастары қарастырылады. Авторлар Әуезовті тек қазақ халқының ғана емес, бүкіл түркі әлеміне ортақ рухани тұлға ретінде сипаттайды. Мақалада «Абай жолы» эпопеясының түрік тіліне аударылуы, оның сюжеті мен композициялық құрылымының сақталуы атап өтіледі. Сонымен қатар аудармада кездесетін көркемдік, лексикалық және синтаксистік сәйкессіздіктерге назар аударылады. Түрік ғалымдары аудармашылардың шығарманы толыққанды көркемдік деңгейде жеткізе алмауын кәсіби тәжірибенің жеткіліксіздігімен байланыстырады. Мақала түркі халықтары арасындағы әдеби және мәдени байланысты нығайту үшін аударма ісін жетілдіру қажеттігін айқындайды. Сондай-ақ, ортақ тілдік негіздерді салыстыра зерттеу болашақ аудармалардың сапасын арттыруға мүмкіндік беретіні атап өтіледі.
Мұхтар Әуезовтің «Абай жолы» эпопеясының түрік тіліне аударылуындағы кейбір ерекшеліктер
(Suleyman Demirel University, 2007) Халдун Вурал
Бұл мақалада Мұхтар Әуезовтің «Абай жолы» эпопеясының түрік тіліне аударылу барысындағы бірқатар тілдік, мәдени және стильдік ерекшеліктер қарастырылады. «Абай жолы» – қазақ халқының рухани болмысы мен ұлттық дүниетанымын терең танытатын көркем туынды. Сондықтан оны басқа тілге аудару тек тілдік баламалар табумен шектелмей, ұлттық мәдени кодты дәл әрі көркем жеткізуді талап етеді. Түрік тілі қазақ тіліне туыстас болғанымен, аударма барысында кейбір этнографиялық ұғымдар, салт-дәстүр атаулары, ұлттық мінезді бейнелейтін сөздер мен тіркестер дәл берілуін қажет етеді. Мақалада Зейнеш Исмайл мен Ахмет Гүнгөр жасаған аударманың ерекшеліктері сараланып, түпнұсқа мен аударма мәтіні салыстырылады. Сонымен қатар аудармадағы түсіндірмелі тәсілдердің рөлі, ұлттық реалийлердің берілуі және көркемдік реңк сақталуы талданады. Аударманың түркі әлемі арасындағы рухани байланыс пен әдеби ықпалдастықты күшейтудегі маңызы атап өтіледі.
Математическая психология схватки
(Suleyman Demirel University, 2007) Туленбаев К. М.,; Калиева А. К.,; Шепетюк М. Н.,; Отенов Н. О.
Статья посвящена исследованию влияния различных педагогических методов словесного психолого-педагогического воздействия (ППВ) на развитие физических качеств юных самбистов. Физическая подготовка является ключевым компонентом спортивной тренировки и определяет успешность технических и тактических действий спортсмена. В рамках работы был проведён сравнительный педагогический эксперимент с участием четырёх групп: трёх экспериментальных, где применялись различные методики ППВ (М1, М2, М3), и контрольной группы без использования указанных методик. Степень влияния методик оценивалась по показателям выносливости, силы, гибкости, координации и скоростных способностей с помощью однофакторного дисперсионного анализа. Результаты показали, что методика ППВ М3 оказалась наиболее эффективной, обеспечив значительное повышение развития физических качеств на протяжении педагогического цикла. Наименьшая эффективность наблюдалась у методики М1 в отношении гибкости, выносливости и координационных способностей. Полученные данные подтверждают необходимость дифференцированного подхода в спортивной подготовке юных спортсменов.
Ұлы дала - адамзат өркениетінің бесігі
(Suleyman Demirel University, 2007) Совет-Хан Ғаббасов
Мақалада «адамзат өркениетінің бастауы шығыстан немесе батыстан тарады» деген бұрыннан қалыптасқан көзқарастардың негізсіздігі сынға алынады. Автор еуропацентризм методологиясының адамзат тарихын біржақты түсіндіруге әкелгенін және оның салдарынан Түрік әлемі мен Ұлы Даланың өркениеттік үлесі әдейі ескерусіз қалғанын айқын көрсетеді. Шын мәнінде, археологиялық, антропологиялық және мәдени деректер Тұран кеңістігінің адамзат өркениетінің ең көне және жетекші орталықтарының бірі болғанын дәлелдейді. Аркаим, Шілікті, Берел, Иссык және Аржан ескерткіштері сияқты табылған тарихи мұралар Ұлы Далада металлургия, жазу, әлеуметтік ұйым және рухани мәдениеттің жоғары деңгейде дамығанын көрсетеді. Мақалада еуропацентризмнің ғылыми емес, саяси сипаттағы идеология екені және оны қайта саралаудың қазіргі кезеңде адамзат үшін маңызды екені айтылады.